Öngörülemeyen Bir Dünyada Dinin Ruhunu Hatırlamak

Krizle baş etmek veya kriz öncesi duruma hızla geri dönme yeteneğimizi metanetimizi kaybetmeden sağlayabiliriz. Şüphesiz krizler, sarsıntılar tesadüfen ortaya çıkmaz. Bu çerçevede Umran dergisi Temmuz 2024 tarihli 359. sayısında filozof Taha Abdurrahman konulu bir manşetle çıktı. Dergide Abdurrahman’ın çalışmaları, düşünce dünyasının farklı boyutları din eksenli fakat özü itibarıyla oryantalist dezenformasyonun kayığına binmenin ve 1990’lardaki laik seferberlik siyasetine destek veren kent laiklerinin söylentilerini hatırlatan aktüel tartışmalar göz önünde bulundurularak işleniyor. Çünkü mütedeyyin yapılara demediğini bırakmayan söz konusu çevreler ne İsrail’in büyük kötülüğü ne de sığınmacı düşmanlığı konusunda tek kelam etmiyorlar.

Anayasa ve Dünya Gündemi

Gündem sayfalarında son aylarda öne çıkan konulardan yeni anayasa Mustafa Aydın’ın “Anayasayı Değiştirme Seansı Onun Darbe Ruhunu Kovabilir mi?” başlıklı yazısında ele alınıyor. Bu çerçevede anayasadaki bazı ilkelerin Türkiye’nin tarihsel misyonunu reddetmek için var olduğu ortaya konuyor. Toplumsal sivil bir anayasanın onun tarihsel misyonunu göz ardı etmemesi gerektiği vurgulanıyor.

Ortadoğu’daki gelişmelerden dünyaya uzanan çevirilerde Hammur Ziyade Sudan halkının hayallerini ve ordunun konumunu yorumluyor. Hilmi el-Esmer Aksa Tufanı sonrası İsrail’in yok oluşundan bahsetmenin normalleştiğini Amerikalı gazeteci Thomas Friedman’ın çarpıcı açıklamaları ve Şeyh Ahmed Yasin’in bir mülakatı üzerinden ortaya koyuyor. Gazi Dahman Arap NATO’su fikrinin yeniden canlanıp canlanmadığını masaya yatırıyor.

Lemis Enduni Filistin halkına karşı İslâmofobinin kullanılmasını Salman Rüşdi örneği çerçevesinde işliyor. Hişam Safiyeddin Siyonistler ve Theodor Herzl’in Kıbrıs projesini analiz ediyor. Ayrıca dergide Cemil Aydın’la Terry Eagleton’ın Amerikan Üniversitelerinin İsrail yanlısı siyasi fikir birliğine meydan okumasını ve yeni öğrenci radikalizmini ele alan yazılarının çevirileri yer alıyor.

Araçsal Akıl ve Ahlaki Yozlaşma Arakesitinde Dinin Ruhu

Taha Abdurrahman’ı farklı kılan varlık, bilgi, ahlak ve siyaset gibi temel felsefi sorunlar üzerine, derinlikli ve hesabı verilmiş bütüncül bir paradigma inşa etmesidir. Onun düşüncelerinin irdelendiği dosya filozofun münazara odaklı bir yazısının çevirisiyle başlıyor.

Soner Gündüzöz’ün ana hatlarıyla “Hadi Ya!”cıların klişelerini masaya yatıran Taha Abdurrahman’ı okuma kılavuzu ile devam eden dosyada Mehmet Fatih Birgül Abdurrahman’ın modernlik sarhoşluğuna kapılanları silkelemesi, rüşd sahibi bir entelektüel olarak modernliği nasıl yorumladığı değerlendiriyor.  Muhammet Ateş düşünürü düşünsel yitmişlik içindeki İslamlık bilincini ayık, özgür ve özgün kılmaya vakfolmuş entelektüel bir tecessüs çerçevesinde yorumluyor. Büşra Kudbay ise pek çok alanı birbirinden ayıran, parçalayan Batılı modernitenin bütün ilerleme, gelişme ve iyiye gitme vaatlerine rağmen insanlığı ahlaki bir krizin içine düşürdüğünden hareketle filozofun ahlak vurgusunun altını çiziyor.

Kritik, Yaşayan İslâm ve Kültür Sanat

Derginin “kritik” bölümü Mehmet Furkan Ören’in “Bir Varmış Bir Yokmuş: Cumhuriyet’in Yüzüncü Yılında Din” başlıklı yazısıyla başlıyor. Ören İsmail Kara’nın üç ciltlik Resimli Cumhuriyet Din Kitabı üzerinden 100 yılda olup bitenleri değerlendiriyor. Christopher Harding ise Karl Polanyi gibi entelektüellerin “aristokrat gerici” dedikleri Julius Evola örneğinden yola çıkarak Avrupa’daki aşırı sağın felsefi temellerine bakıyor.

Aytaç Ören “Yaşayan İslâm” bölümündeki Cuma kayıtlarına sözün düşüşü ile düşenlerle devam ediyor. Ahmet Ayhan Koyuncu İslâmî camiada düşünceye ket vuran klişe söylemleri değerlendiriyor.  Cahit Karaalp “Âlim, Muharrir ve Müfessir: Mehmet Sait Şimşek’in Hayatı, Düşünceleri ve İlmî Mirası” başlıklı yazısında geçen ay vefat eden merhum Şimşek’in hayatına ve çalışmalarına odaklanıyor. Mehmet Beyhan Chiris’in anlam arayışının hikâyesini, Ali Akgün ise endişe içindeki Batı üzerinden insanın hakikat olmadan yaşayamayacağını hatırlatıyor.

Alaaddin Yurderi zalim olmak ve en zalim olmak karşısında Gazze için yükselen seslerin kültür sanat cephesinden birkaç hatırlatmada bulunuyor. Nazgülü Çarkanat ebru, Türk musikisi ve çalgı yapımı konularında yıllarca ABD’de sürdürdüğü çalışmalarla tanınan ve 2016’da genel sanatlar dalında Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’ne layık görülen ve geçen ay aramızdan ayrılan rahmetli Feridun Özgören’in hayatını, çalışmalarını ve düşüncelerini çerçeveliyor.

Merve Özgez Kısa’dan Hisse Kısa Film Festivali’nin dokuzuncusunu, Ceydanur Yıldırım Howard W. French’in Modern Batının Yükselişinde Afrika kitabını, Talat Özkan 1864 Büyük Sürgün ve Soykırım belgeselini, Reyhan Dağhan ise Muhammed el-Behiy’in Kur’ân ve Toplum kitabını değerlendiriyor.