Mustafa Kara: Mirâc Kandilinde Vefat Eden Şâir ŞEYH GÂLİB

İlhamımı Mesnevi’den aldım

Çaldımsa da mirî malı çaldım

Doğumu: İstanbul, 1757 ,vefatı: İstanbul, 27 Receb 1213/  Mirac Gecesi /04 Ocak 1799

Divan Edebiyatı/Türk Tasavvuf edebiyatının en mühim şahsiyetlerinden biri olan Şeyh Galib, mevlevî kültürüyle iç içe olan bir ailede 1757 yılında doğmuş, Konya ve İstanbul’da tamamlanan tasavvufî terbiyeden sonra Sultan III. Selim Han devrinde Galata Mevlevîhanesine şeyh olmuş, tecrübelerini nev-niyazlara aktarmıştır.

24 yaşında iken 5500 beyitlik Divan’ını,  (Nşr. Mehmet Kalkışım) 26 yaşında iken 2041 beyitlik Hüsn ü Aşk’ını (Nşr. Orhan Okay Hüseyin Ayan) tamalayan Gâlib Dede’nin adı Mehmet Esad’dır. Dünya klasikleri arasında yer alan eserleri eski ve yeni harflerle birkaç defa basılmıştır.

Kendinden önceki edebi kültürle ilgili dikkat çekici tenkitleri olan Şeyh Gâlib’ın mısraları için Ahmet Hamdi Tanpınar “..âvize gibi renk ve ışık dolu..” ifadesini kullanmıştır. Meşhur beyti şöyledir

Tarz-ı selefe tekaddüm ettim

Bir başka lügat tekellüm ettim

42 yaşında iken bir Mi’rac gecesi âlem-i cemâle intikal eden Şeyh Galib’in naşı yıkanırken babası Reşid Efendi  “oğlum bu tahtaya o siyah sakal yakışmıyor” dediği nivayet edilir.

Şairimizin Peygamber Efendimiz ile ilgili –besteli olarak da okunan- meşhur na’tı şöyledir:

NA’AT

Sultân-ı rusul şâh-ı mümeccedsin efendim                   
Bî-çârelerle devlet-i sermedsin efendim
Dîvân-ı ilâhîde ser-âmedsin efendim
Menşûr-i "le 'amrük"le müeyyedsin efendim
Sen Ahmed ü Mahmûd u Muhammedsin efendim
Hak'dan bize sultân-ı müeyyedsin efendim

Tâbiş-dih-i ervâh-ı mücerred güherindir
Mâliş-geh-i ruhsâr-ı melek hâk-i derindir
Âyîne-i dîdâr-ı tecellî nâzarındır
Bû Bekr Ömer Osmân ü Alî yârlarındır
Sen Ahmed ü Mahmûd u Muhammedsin efendim
Hak'dan bize sultân-ı müeyyedsin efendim

Hutben okunur minber-i iklîm-i bekâda
Hükmün tutulur mahkeme-i rûz-i cezâda
Gülbank-i kudûmûn çekilir arş-ı Hudâ’da
Esmâ-yı şerîfin anılır arz ü semâda
Sen Ahmed ü Mahmûd u Muhammedsin efendim
Hak'dan bize sultân-ı müeyyedsin efendim

Ol dem ki velîlerle nebîler kala hayrân
Nefsî deyü dehşetle kopa cümleden efgân
Ye’s ile 'usâtın olıcak ahvâli perîşân
Destûr-i şefâ'atla senindir yine meydân
Sen Ahmed ü Mahmûd u Muhammedsin efendim
Hak'dan bize sultân-ı müeyyedsin efendim

Bir gün ki dalup bahr-i gama firkate gittim
Elden yitürüp kendimi bî-hôdluğa yitdim
Isyânım anıp âkıbetimden hazer etdim
Bu matla'ı yâd eyledi bir seyyid işitdim
Sen Ahmed ü Mahmûd u Muhammedsin efendim
Hak'dan bize sultân-ı müeyyedsin efendim

Ümmideyiz ye's ile âh eylemeyiz biz
Sermâye-i îmânı tebâh eylemeyiz biz
Bâbın koyup ağyâra penâh eylemeyiz biz
Bir kimseye sâyende nigâh eylemeyiz biz
Sen Ahmed ü Mahmûd u Muhammedsin efendim
Hak'dan bize sultân-ı müeyyedsin efendim

Bîçâredir ümmetlerin ısyânına bakma
Dest-i red urup hasretle dûzaha yakma
Rahm eyle amân âteş-i hicrânına yakma
Ezcümle kulun Gâlib-i pür-cürmü bırakma
Sen Ahmed ü Mahmûd u Muhammedsin efendim
Hak'dan bize sultân-ı müeyyedsin efendim

Mustafa Kara

Bursa , Numaniye Dergâhı, Mirac Kanidili, 27 Receb 1446/ 26 Ocak 2025