TYB ANKARA ŞUBESİ’NDE BATI KANONU KONUŞULDU

“Edebiyatta Batı Kanonu” başlıklı konferansta konuşan Kurtoğlu, Batı merkezli edebi değer yargılarına eleştirel bir bakış sundu.

Kurtoğlu, Türk edebiyatında kanon kavramının henüz derinlikli bir şekilde tartışılmadığını belirterek, “Kanon kelimesi aslında kanundan türemiştir; yani belirleyici bir ölçü, bir hüküm alanı anlamına gelir. Batı’da bu ölçüyü tarih boyunca kilise belirlemiştir” dedi.

“Shakespeare, İngilizlerin Kültür Ajanıdır”

Batı Kanonu denince ilk akla gelen ismin Shakespeare olduğunu belirten Kurtoğlu, ünlü yazarın İngiltere’nin kültürel çıkarlarına hizmet ettiğini savundu. “Shakespeare, Harold Bloom gibi eleştirmenler tarafından neredeyse peygamber konumuna getirilmiş durumda. İngilizler, onu yaratmak için iki asır bekledi ve bugün hâlâ bu parlatma devam ediyor. Ancak Shakespeare, ötekileştirici ve ırkçıdır. ‘Othello’daki siyahi karakter bunun bir göstergesidir. Eserlerinde diğer milletlere karşı küçümseyici bir dil hâkimdir,” ifadelerini kullandı.

“Dante Doğu’dan Yararlanmıştır ama Kanon Bunu Gizler”

Batı Kanonu’nda yer alan bir diğer önemli ismin Dante olduğunu hatırlatan Kurtoğlu, “Dante, İslam düşüncesinden etkilenmiştir ama bu kaynaklar Batı Kanonu’nda yer almaz. Batı, Doğu’dan ilham alır ama bunu çoğunlukla örtbas eder” dedi.

“Cervantes ve Hariri Arasındaki Bağ”

Cervantes’in “Don Kişot”u yazarken, Arap edebiyatının önemli isimlerinden Hariri’nin “Makamat” adlı eserinden ilham aldığını dile getiren Kurtoğlu, “Romanın Batı’daki başlangıcı olarak Cervantes kabul edilir, ancak bu esin kaynakları genellikle görmezden gelinir” değerlendirmesinde bulundu. Ayrıca romanın, Batı’da ilk olarak kadın okuyucular için kaleme alındığını da sözlerine ekledi.

“Batı, İslam’dan Beslendi ama İtiraf Etmedi”

Kurtoğlu, Batı edebiyatının hem teoloji hem de felsefeyle iç içe olduğunu belirterek, “Shakespeare’in eserlerinde Montaigne’in izleri, Goethe’nin metinlerinde ise İslamî figürler yer alır. Şeytan figürünü dahi İslam’dan almıştır. Batılı yazarlar, Doğu’da okunmak için kendilerini zaman zaman Müslüman gibi gösterebilmiştir” dedi.

“Kilise Eleştirilir ama Asla Çatışılmaz”

Batı edebiyatının kiliseye yönelik eleştiriler içerdiğini ancak bu eleştirilerin çatışmaya dönüşmediğini vurgulayan Kurtoğlu, “Sartre’ın ‘Bulantı’sı ya da Camus’nün ‘Veba’sı gibi eserlerde ateist söylemler vardır ama bu eserler bile kilise ile tam anlamıyla hesaplaşmaz. Çünkü Batı Kanonu’nun temelinde teoloji vardır” şeklinde konuştu.

“Kendi Kanonumuzu Oluşturmalıyız”

Konuşmasının sonunda Türk edebiyatının özgün bir kanon oluşturma ihtiyacına dikkat çeken Kurtoğlu, “Bizim en büyük eksikliğimiz, kendi teolojik kaynaklarımıza yönelmememizdir. Batı, ‘roman bir itiraftır’ der ve bu yüzden güçlü metinler çıkarabilir. Biz de kendi coğrafyamızdan, kendi düşünsel mirasımızdan beslenerek evrensel eserler üretebiliriz” diyerek yerli düşünceye dayalı bir edebiyat anlayışının önemine işaret etti.

Konferans, dinleyicilerin yoğun ilgisiyle karşılandı. Programın sonunda Mehmet Kurtoğlu, katılımcıların sorularını yanıtladı. Batı edebiyatının günümüzdeki etkisi, Türkiye’deki edebi üretimin yönelimi ve yerli kanonun nasıl inşa edilebileceği gibi başlıklarda fikir alışverişi gerçekleşti. Katılımcılar, Kurtoğlu’nun çarpıcı değerlendirmeleriyle zihin açıcı bir edebiyat yolculuğu yaşadıklarını belirtti. TYB Ankara Şubesi’nin kültür ve düşünce dünyasına katkı sunan bu tür etkinlikleri önümüzdeki haftalarda da devam edecek.

HABER: MUHAMMED IŞIK-MÜSLÜM IŞIKLAR (TYB ANKARA YÖNETİM KURULU ÜYELERİ)