12 Aralık 2024
  • İstanbul7°C▼
  • Ankara7°C
  • İzmir15°C
  • Konya7°C
  • Sakarya6°C
  • Şanlıurfa15°C
  • Trabzon11°C
  • Gaziantep14°C

PROF. DR. İDRİS NEBİ UYSAL: “RAMAZAN”IN TÜRKÇEYE KAZANDIRDIKLARI

Prof. Dr. İdris Nebi Uysal: “Ramazan”ın Türkçeye Kazandırdıkları

13 Mart 2024 Çarşamba 10:51

Merhaba ey rahmet ayı ramazan

Seni haber verdi bize Kur’an 

Böyle başlıyor ay ışığında sokak sokak gezen davulcunun dudaklarından dökülen bir ramazan manisi.

Arapça “şiddetli sıcak olmak, yakmak” anlamındaki “ramz” kökünden gelen ramazan, Arabi ayların dokuzuncusudur. Kelime, Şaban ile Şevval arasında kalan ve oruç tutularak geçirilen ayı ifade eder.  Türkçe kaynaklarda, oruçla geçirilen bu günleri anlatmak üzere “oruç ayı, şehr-i itikâf, şehr-i istiğfar, şehr-i ramazan, şehr-i savm, şehr-i sıyam” gibi terimlere de rastlanır. Bu kutsal günler, halk arasında “üç aylar” diye bilinen ve özel bir ihtimam gösterilen ay silsilesinin de son halkasını teşkil eder. Kelime anlamı ise “çok sıcak gün, güneş kumları”dır. 

Hem bu kelime hem onun etrafında şekillenen kelime ailesi hem de bu ayın muhtevasındaki inanç, ibadet, vakit ve ikram unsurlarıyla ilgili çok sayıda sözcük, Türklerin İslamiyet’le müşerref olmasından sonra Türkçenin söz varlığındaki yerini almıştır. Din değişikliğine bağlı olarak kültür dünyamızda yaşanan bu köklü değişim, arka planında dinî, tarihî, sosyokültürel hafızanın bulunduğu hatırı sayılır bir kelime ordusunu Türkçeye kazandırmıştır. Kutadgu Bilig, Atebetü’l-Hakayık gibi metinlerden itibaren ilk örneklerini görmeye başladığımız bu kelimeler; söz ustalarının elinde, nüktedanların zekâsında işlene işlene bugüne ulaşmıştır. İnsanlara

Benden öğüt istersen eydiverem bildiğimden

Budur Çalap’ın buyruğu tutun oruç kılın namaz

 

diye öğüt veren Yunus Emre’den (1241-1321)

Gönderdi Huda çün bize mihman ramazanı

Hoş tutmaya niyet edelim biz dahi anı

dizesinde görüleceği üzere ramazanı Allah’ın gönderdiği bir misafir olarak telakki eden divan şairi Zati’ye (ö. 1546)

Devamı: https://www.maarifinsesi.com/ramazanin-turkceye-kazandirdiklari/

Yorumlar
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.