Tesadüfen bulunan tarihi eser: Atinaların Devleti
Gülfem Akyıldız:
Aristoteles, 158 devlet yönetimini ele almış ve yazmıştır ama en kapsamlı olanı Atinalıların Devleti’dir. 1891’e kadar kayıp olan eser, İngiltere’de bir müzede tesadüfen ortaya çıkmıştır. Mısır’dan getirildiği düşünen bir papirüste yazılıdır.
Eserde Aristoteles, Atinalıların siyasi tarihini detaylarıyla verir. Siyaset felsefesinin ana unsurları arasında bir devletin nasıl olması gerektiği, devleti kimlerin yönetmesi gerektiği, devleti yönetenlerin egemenliği ve devletin birey ve toplumla ilişkisinin nasıl olması gerektiği gibi konular yer alır.
Eserde Atina’da var olan yönetimden bahsedilir. Zenginlerin iktidarda olup, yoksulların hakkına riayet edilmeyen bir sistem vardır. Drakon ve sonrasında Solon, yönetimi değiştirmek ister. Özellikle Solon, Atina halkı için ideal bir lider, yöneticidir. Liderlik vasfına sahip bir isim olan Solon, halkın refahını ve çıkarlarını her şeyin üzerinde tutar. Yönetime gelir gelmez tepkilere göğüs gererek bütün borçları siler ve Tiran olmayı reddeder. Yaşadığı dönem için en çok korktuğu konu, güç zehirlenmesi ve açgözlü birine dönüşmektir ancak böyle birine dönüşmez ve halkı içinde bulunduğu durumdan kurtarır.
Aynı zamanda tarihi bir belge olarak da okunabilecek olan Atinalıların Devleti, bizleri binlerce yıl önceki devlet biçimlerini görmemiz için uzun bir yolculuğa çıkarır. Dikkat çeken hususlardan birisi şüphesiz devletin sürekli el değiştirmesidir. Eserde Siyaset felsefesiyle ilgilenenlerin de bildiği üzere istikrar sağlayamayan bir devletin gelişmesi yavaş olur ve Atina bu durumdadır. Oligarşi, demokrasi, aristokrasi, monarşi gibi yönetim şekillerinin çok sık değişmesi, Atina’nın çevresinde egemen güç olmasını engellemiş ve devlet sık sık savaşlar yaşamıştır.
Devlet adamlarında olması gereken nitelikleri de bulduğumuz eserde, binlerce yıl önce rüşvetle nasıl mücadele edildiğine de tanıklık ediyoruz. Arkhon adı verilen yöneticilerin, nasıl davranmaları gerektiği yasalarca belirlenir ve yapmayanlar cezalandırılır.
Gücünü yerinde kullanan bir devlet, gücünü iyiye kullanabilir. Bununla birlikte birey olarak kültürümüz bilinmelidir. Ortak menfaatın tesisi gözetlenmelidir.
Rabia Nur Akmaz:
Aristoteles’in devlet ve siyaset anlayışı, etik ve ahlak anlayışının devamı niteliğindedir. Bir benzetmeyle ifade edilirse, bir elin parmakları gibi, yöneldiği her bir alan bütünlük arz eder. Bu tutumu onun bir sistem filozofu olduğunu izhar eder.
Devlet felsefesi de ahlak felsefesinde olduğu gibi insanla başlar, aile ve toplumla devam eder. İyi bir fert olmak devamında iyi bir vatandaş olmayı getirir. Ona göre insan, doğası gereği sosyal bir canlıdır. Toplum içinde birlikte yaşamak, sosyalleşmek insanın tekâmülü için gereklidir. Bu anlamda devlet, kişinin kendisini gerçekleştirmesi için uygun ortam ve zemini hazırlayan bir yapıya sahiptir. İnsanda başlayan erdemli hayat, toplumda refaha ve yine mutluluğa çıkar.
Aristoteles, yönetim biçimlerini ele alırken kendinden önce var olanları gözden geçirerek doğru yönetim biçimleri ile sapan ya da bozulan yönetim biçimlerini anlatır. İktidarda tek kişi, azınlık veya halkın çoğunluğunun olması önemli değildir. Esas önemli olan ortak iyinin tesis edilmesidir. Kamu yararı kişisel seçimlerin üzerinde olmalıdır.
Atina Devleti’nde o dönemde oligarşi hakimdir. Yoksulların zenginlere karşı hak iddia edemediği bir ortam söz konusudur. Çıkan ürünün altıda biri yoksullara, altıda beşi zenginlere verilmektedir. Zenginlerin lehinde devam eden bu durum, sulh ortamının oluşmasının önünde engeldir.
Atinalıların önde gelen isimlerinden birisi olan Solon, halkın acısını duyar ve durumu değiştirir. O, Atina halkına yüzyıl geçerli olacak yasalar yapmış, köleliği yasaklamış ve halkın borç yükünü kaldırmıştır.
Hülasa, Atinalıların Devleti’nde devlet yapısı ve işleyişiyle ilgili bilgiler mevcuttur. Aristoteles’in insan ve devlet anlayışında realist bir tutumu olduğunu söylemek mümkün gözükmektedir. Ve burada Aristoteles için önemli olan temel hususun, toplumun ortak menfaatinin korunması olduğu tekrar ifade edilebilir. İnsanla başlayan iyi bir yaşam biçimi, devletin teminat altına aldığı iyi bir yönetim biçimiyle devam ettirilebilir.
Felsefe Akademisinin 'Atinalıların Devleti' eserinin ele alındığı bu toplantı sona erdi.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.