26-27 Kasım 2021 günleri yapılan Şûra'ya, dilciler, edebiyatçılar, ilim ve fikir adamları ile hukuk, tıp, eğitim, spor gibi alanlardan konuyla ilgili çalışmaları olanlar katıldı. Şûra'da müzakere edilen başlıklarla ilgili kapsamlı bir rapor hazırlanarak kamuoyuna açıklandı.
Çözümle ilgili teklifler, tavsiyeler ve uygulama ile ilgili görüşler
İmla ve noktalamada sık sık değişiklikler yapılmamalıdır.
İmla ve noktalamada sık sık değişiklikler yapılmamalı ancak, bir mecburiyet hâline gelirse uzun süre tartışıldıktan ve makul bir çözüm bulunarak bu değişiklik gerçekleştirilmelidir. İmla sadece dilcilerin tasarrufuna bırakılmamalı, şair, edip ve sanatkârların görüşleri dikkate alınmalıdır.
İmla hususunda, öğrencilerin ve yabancıların Türkçeyi öğrenme güçlüğünün dikkate alınması yerine gelenek esas alınmalıdır. Söyleyiş ile yazış arasında mesafe olabilir; yazış ile söyleyişin birbiriyle aynı olması beklenmemeli; bu sebeple sık sık değişiklik yapılmamalıdır.
Dilin -dolayısıyla yazının- bilim ve dil bilgisi gibi disiplinleri aşan, onları şu veya bu şekilde tadil eden unsurlar her zaman olacaktır. Belki bu istisnalar, kaideyi çeşitlendirip pekiştireceği için hemen dile müdahale şeklinde tepki verilmemelidir. 1928 yılında yürürlüğe konan “Harf İnkılabı” yahut “Yazı Devrimi” denen hareket de bu gerekçelerle ortaya çıkmıştır; bu gibi birtakım bahanelerle dile müdahale edilmemelidir. Dil için mühim olanın okuyan ile yazan arasında yazanın muradına uygun bir anlam birliğinin sağlanmasıdır. Bu anlam birliğini sağlayacağı söylenen yeni harflerin bu konuda birtakım kolaylıklar sağlamış görünmesine rağmen dil, düşünüş, anlam ve anlatım hususlarında meseleleri halletmek ve bizi sağlam, salim ve emin bir zemine oturtmaktan yoksun kılmasından gerekli ders çıkarılmalı ve bu gibi teşebbüslerden uzak durulmalıdır.
Mevcut yazım kılavuzu çözüm sağlayamadığı için dilcilerin yanında, fikir ve edebiyat adamlarının katılmasıyla yeni bir imla/yazım kılavuzu hazırlanmalıdır.
TDK’nin Yazım Kılavuzu’nun yetersiz ve çelişkili olduğu görülmektedir. Mevcut “Yazım Kılavuzu” da çözüm olmamıştır; zira kılavuza göre “hiçbir” kelimesi bitişik yazılır ancak, “Sen hiç bir filin havuç yediğini gördün mü?” cümlesinde hiç kelimesi ayrı yazılabilir. Ne söylediğini ve ne yazdığını fark eden bir yazar doğru imlayı bulmakta zorluk çekmeyecektir. Okuduğu sözün anlamını gözeten okuyucu da doğru ve yanlışı kolayca fark edecektir. Bu sebeple, bütün bahislerde olduğu gibi imla bahsinde de sadece ciddiyete ve tutarlılığa ihtiyacımız vardır ve bu sağlanmalıdır.
Türkçenin kendi yapısına uygun dil bilgisi/gramer kitabı hazırlanmalıdır.
Türkçe dil bilgisi kitapları en başından itibaren Arapça, Farsça veya Fransızca dil bilgisi kitapları örnek alınarak hazırlanmıştır. Türkçeye kendine has kurallarından hareketle yazılmış bir dil bilgisi kitabı hâlâ mevcut değildir; devlet desteğiyle bir temel dil bilgisinin yazdırılması gerekmektedir.
Bugün Türkçenin dil bilgisi neredeyse açılmış her başlık itibariyle çelişkiler yumağı hâlindedir. Bu vaziyet, Türkçenin insan-insan, insan-makine ve makine-makine iletişim düzeyini yükseltmekte yetersiz kalmaktadır. Dil bilgisi çalışmaları Türkçe için bu açılardan mühimdir. Eğitim süreçlerinde dil bilgisine gerekli destek sağlanmalıdır.
Millî Eğitim Bakanlığı, eğitim kurumlarında Türkçe dersini dil bilgisine dayandırmalı; tutarsızlıklardan arındırılmış dil bilgisi yaklaşımıyla müfredatını hızlı bir şekilde güncellemelidir.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.